Colectivo Literario In Nave Civitas Lugrís
Amosando publicacións coa etiqueta Xurxo Gago. Amosar todas as publicacións
Amosando publicacións coa etiqueta Xurxo Gago. Amosar todas as publicacións



Roteiro da Coruña das Irmandades da Fala, con saída en barco dende Ferrol con acompañamento de Xurxo Souto e Moncho do Orzán, roteiro pola histórica Coruña das Irmandades e volta a Ferrol. Un estupendo acto organizado pola Asociación Cultural Roxín Roxal.


 
Fotos e Vídeo de Xurxo Gago
Música: Aurora Nordestina e Mercedes Peón
  
Hemeroteca:

Un aniversario salgado e musical

O colectivo Roxín Roxal organiza un roteiro en barco desde Fisterra até A Coruña para celebrar o centenario das Irmandades da Fala

28.09.2015 | 01:09
Moncho do Orzán, onte, cos participantes no roteiro, na rúa Real.
Moncho do Orzán, onte, cos participantes no roteiro, na rúa Real.
A Asociación Cultural Roxín Roxal percorreu onte as rúas do centro da cidade para explicar aos participantes no roteiro a historia das Irmandades da Fala. A súa loita porque a lingua que falaba o 90% da poboación, o galego, non for desprezada e que acadase un prestixio que, daquela, se lle tiña negado. A experiencia comezou en Fisterra. De alí partiron en barco os participantes nesta actividade cultural, con Xurxo Souto como guía, como descubridor dos nomes das pedras da costa, dos entrantes no "mar de María Antonia".
Xa en terra, foi Moncho do Orzán o encargado de explicar aos participantes como fora a creación da primeira Irmandade da Fala, case cen anos atrás, en 1916. Comezou o percorrido no monumento a Curros Enríquez, nos xardíns de Méndez Núñez, porque, segundo conta Moncho do Orzán, o seu pasamento en 1908 supuxo o relevo xeracional do Rexurdimento ás Irmandades, que tiñan un sentido máis político e nacionalista.

O roteiro, no que participou tamén unha filla de dous dos fundadores das Irmandades, Elvira Varela Bao, fixo unha parada na rúa Real, no número 36, onde Ánxel Casal e Leandro Carré tiñan a editorial Lar, e no 38, onde Canuto Berea tiña unha tenda de música na que vendía partituras de autores galegos.
"Hai que ter en conta a importancia da música. Moita xente era analfabeta, pero coñecía poemas de Rosalía e de Curros porque foran musicados e memorizárabanos", explica Moncho do Orzán, que fixo tamén unha paradiña ante o baixo no que está un mural de Urbano Lugrís e que, como o local de hostelería que o alugaba pechou, privou tamén aos veciños de poderen contemplar a obra.
O roteiro continuou por Rego de Auga até o teatro Rosalía de Castro, onde se deu a coñecer Cántigas da Terra e tamén na antiga sede da Real Academia Galega (RAG), en 1816.

Este paseo pola historia da cidade rematou na praza de María Pita, onde, segundo lembrou Moncho do Orzán, en 1920 dous anos despois de que as Irmandades se formasen como partido político, Lois Peña Novo no pleno "falando por primeira vez" en galego.



O GRELLE

Baixo o ceo do atlántico
un pequeno recuncho resgardado
tralos meixóns do Gancho,
O Grelle, co seu areal dourado.

Augas verdes, fitoplacton,
diversidade de fauna e flora
nun mundo máxico mergullado
de centolas e de gorgonias,
de nudibranquios e de esponxas,
somerxido lenzo debuxado
pola natureza benfeitora
nun atraente lugar enfeitizado.

Teno escrito na súa historia,
aqueles tempos de paga e cobra,
do pagadoiro do fielato,
e os consumeiros noutrora,
naqueles tempos do pasado,
mercadorías e manobras
cobradores entregaban robras
e O Grelle teno gravado.

Neste recuncho resgardado
dos ventos recollido
vese un mundo ven pintado
de fortes cores moi vivos.
É O Grelle refuxiado,
na cidade dos sentidos,
na Coruña, cidade barco
a dos futuros soños cumpridos.


Obradoiro “In Nave Civitas Lugrís”
Un poema no océano, esta botella saíu do mar de A Coruña.
28 de decembro de 2012
Obradoiro "Ship In Lugrís Civitas"
A poem ocean, this bottle is the sea of A Coruña.
2012, 28, decembro
Obradoiro "Ship En Lugris Civitas"
Un océan poème, cette bouteille est de la mer de La Corogne.
2012, 28, decembro
Obradoiro "Navio Em Lugrís Civitas"
Um oceano poema, esta garrafa é do mar da Corunha.
2012, 28 de decembro
Obradoiro "Ship Lugrís Civitas"
Poema ozeano bat, botila hau A Coruñako itsas da.
2012, 28, decembro

Xurxo Gago Chao
<galaicum@gmail.com> 



Unha mensaxe nunha botella traslada o paraíso de O Grelle a unha praia irlandesa.

| Actualizado 27 Febrero 2013.

Cando botaron a botella no Gran Sol, o patrón da embarcación dixo que os ventos non eran favorables. Aínda así, o poema que escribiu Xurxo Gago en xaneiro tocou Irlanda, máis en concreto, arribou nunha praia de pedras brancas na costa de Galway. Deste xeito, o escrito completaba unha travesía alén do mar dun mes e 20 días.

A iniciativa partiu do colectivo In Nave Civitas ao que pertence o autor, que decidiu mandar improntas en 20 recipientes de cristal. Coa finalidade de levar un trozo de costa coruñesa a destinos insólitos. Paraxes descoñecidas ou famosas. Como un xesto de demostrar a forza que teñen as mareas. Foi así como a agrupación comandada polo polifacético Xurxo Souto repartiuse as rochas da cidade de xeito que cada un volcou a súa creatividade nunha delas para transmitir o que lle facía sentir ese trozo de terra ben a través de debuxos ou ben en relatos e poesías.
Un home chamado Colm atopaba o poema de Xurxo Gago nun recipiente lanzado no Gran Sol
Versos que no caso de Xurxo falan de O Grelle, un conxunto de pedras que están preto da praia de San Amaro e que lle deron pé a Xurxo para retratar un recuncho de condición desgarbada, “baixo o ceo do Atlántico” e que se estende ao longo dun “areal dourado”. De seguro que o irlandés Colm, quen tivo a sorte de atopar o premio no medio do seu paseo, asimilou con ilusión a mensaxe. Pode ser que mirara de fronte a Galicia para albiscar que alí onde se dispersa a liña do horizonte podía ficar o escritor que lle adicaba a peza poética. Igual se sentou a ler que nese sitio de augas verdes e fitoplacton, había un mundo máxico “mergullado de centolas e de gorgonias” do que Gago aseguraba que estaba como tocado por un feitizo.

Foi unha vez que chegou a casa cando Colm mandou un mail á dirección que viña apuntada no papel para situar o continente no destino no que el mesmo elexiu para descansar. Un 23 de febreiro despois de otear unha praia de cantos redondos. Inmunizado á auga a golpe de cinta illante, o destinatario amosaba o tesouro intacto a través dunha foto. Que Xurxo contemplaba case ao mesmo tempo.

Cousas do progreso, o certo é que con ese documento gráfico cumpríase o obxectivo. Dun grupo de persoas amantes do mar que optaron por expandir a súa arte. Algúns coma Xurxo navegaron moitos anos polo medio. No seu caso, a bordo de fragatas da Armada. Outros simplemente son coñecedores da costa. Desde a que lanzan as súas canas en busca de peixe fresco ou á que escriben versos cando lles toca a inspiración.
O remitente traducía como podía o mail de Colm e acudía a Google para que lle fixera de tradutor. Dunha última mensaxe que levaba o título de “surprise, surprise” e na que Xurxo lle contaba que o paquete viña dun país irmán. Da man dun grupo de poetas que guindaron as súas creacións coa sorte de que a de O Grelle chegou á primeira. Tiña présa por pisar terra.

O ferrolán explicaba que o patrón dun barco de pesca desfixérase dela un 2 de xaneiro. No Gran Sol. Para cruzar o oceáno e voltar na mesma dirección pero máis ao norte. Desde In Nave Civitas esperan agora que as outras misivas vaian sorprendendo a outras praias distintas.


Message in a bottle

Un experimento literario llega de A Coruña a Galway en una botella.


Los mensajes arrojados en una botella, además de una canción de The Police y una editorial que fundó Luis Seoane en Buenos Aires, tienen una larga tradición como mensajes de último recurso. Lo utilizó un pescador aficionado de Miami Beach, Martin Douglas, al que se dio por desaparecido en aguas de Florida en 1956 y del que se tuvo noticia un año después, cuando apareció en una playa australiana una botella que se había dado maña para doblar el estrecho de Magallanes. Contenía un mensaje para Mrs. Alice Douglas, la esposa del desaparecido: “No dudo que estás esperando saber qué ha sido de mi. Me he hundido en las aguas debido a un problema mecánico”. O el más dramático -“Nuestra hora final ha llegado”- que se encontró dos meses después en una playa alemana, firmado por el capitán Odo Loewe, comandante de un zepelín alemán que se perdió en la niebla del Canal de la Mancha en 1916, de regreso tras bombardear Londres.

Pero los mensajes embotellados que salieron el pasado 2 de enero de A Coruña no tenían ese carácter trágico. Habían sido elaborados por el colectivo literario In Nave Civitas (La ciudad en la nave, o la ciudad-nave), que dirige el escritor y músico Xurxo Souto. “En la línea de reivindicar el nombre tradicional de las piedras y lugares de la Torre de Hércules, cada uno cogió uno y le dedicó un poema, una narración o un dibujo, y los metimos en botellas”. O Grelle, una pequeña cala antes de la playa de Os Mouros, le tocó a Xurxo Gago, un marino retirado (fue el que alertó de la avería en la fragata Extremadura, y el que, a pesar de las presiones de sus superiores, denunció las negligencias que costaron dos vidas).

En la botella iba su poema – “Baixo o ceo do atlántico/un pequeno recuncho resgardado/tralos meixóns do Gancho/O Grelle, co seu areal dourado…”- y su dirección de correo electrónico. Un patrón de pesca que participa en el colectivo se encargó de que un marinero que iba al Gran Sol arrojara unas cuantas en mar abierto. Era el 2 de enero “y no quedamos muy contentos, porque las condiciones de viento y corrientes no eran muy favorables”, dice Gago. Pero ayer lunes a media mañana ya tenía en su correo electrónico un mail con asunto “Message in a bottle”, un texto encabezado con un “ola” (sin h, como en gallego) en que indicaba al destinatario que había encontrado la botella el sábado 23 de febrero en Galway, Irlanda, firmado sucintamente “Colm”, acompañado de una foto del hallazgo sobre una playa pedregosa.
Xurxo Gago averiguó, además de un montón de anécdotas sobre botellas al mar, que Colm era responsable de cuentas de una agencia de diseño y le contestó informándole sobre el origen geográfico y literario de la botella. Todavía no ha tenido respuesta. El que confía en que más botellas lleguen a su destino es Xurxo Souto. “Si esa botella fue capaz de sortear las islas de Arán, que guardan la bahía de Galway, en el mar que nuestros marineros llamaban “a cona da vella”, quizá otras podrán repetir también las travesías que hicieron de nuestros antepasados”.


  Urbano Lugrís
 20:00 horas. Ao pé do obelisco.










Ao son da gaita e o tambor debuxamos nos nosos paraugas motivos mariños para lucir na manifestación atlántica que nos levou atá o lugar no que Urbano Lugrís tivo o seu estudio (Rúa da Estrela).

Os siareiros do pintor sur-marino manifestámonos aos gritos de

“O que pintou a marola, pintou a mar toda!”

“Menos derrotismo e máis surrealismo!”

Unha manifestación a favor que foi recibida polas terrícolas e os terrícolos con acenos de asombro.



20:30 horas. Camarote submarino.





Na rúa da mantelería, Pablo Outón rematou o seu frustrado grafite do ano pasado nunha das paredes que pechaba o estudio no que Urbano Lugrís pintou moitas das obras das que tanto gustamos.

No 2011 cando estaba pintando a policía do Concello retiroulle o materia e a pintura quedou a medias. Este ano, xa con licenza municipal, a rúa de Mantelería conta cun novo grafite.


(Pablo Outón retoca o grafite mentras entoa o berro mollado) 
 
Despois da cea pasamos a ver o grafite e Outón dixo: "As pinturas, como ás mulleres, hai que velas de día!” 

A mañá seguinte a obra estaba así:





21:00 horas. A habitación do vello mariñeiro.



Acto poético do colectivo In nave civitas no bar Borrazás (rúa do Orzán)



Xosé Iglesias:

TRANSFUSIÓN OCEÁNICA

Eu, creo que sou humano reconvertido,
e sinto, que nalgún momento
sufrín transfusión oceánica,
porque esta sangue do meu corpo
non é sangue, é sangue salgada.
Sinto tamén que sufrín metamorfose,
non é nariz a miña senón proa,
non son brazos os meus senón amuras
e as miñas costelas cadernas…
Todo min forma un esqueleto naval.
E esa barriga que se afunde no mar
estabilidade contras as ondas de costado.
Son humano, son barco, son tantas cousas.....
Eu, creo que son árbore, porque sempre me chove,
sempre me venta, sempre me dá o sol.
tamén creo que sou paxaro, porque os peixes
venme   voar   entre  as  ondas, e subo, baixo,
fago  siluetas acrobáticas ou  simplemente voo raso.
Así me ven, un paxaro voando no océano…
Miran cara enriba, e alí estou coa proa,
as amuras, a popa, a barriga, o eixe…
Eu son mariñeiro,  e  o mar móllame   a  alma,
salinízame e golpéame o corazón.
e eu, non podo  facer máis nada,
senon  ser   árbore,  ser barco,  ser  paxaro...
en serio,  nada podo  facer,

NADA, PORQUE MARIÑEIRO SOU.

Teresa Ramiro:

Se queres escrever este país, aprende primeiro a lé-lo
Mía Couto

A RABALEIRA

Sobre a pedra de A Rabaleira
deslizan seus sonhos ,os percebeiros,
sombras dunha esperanza que se quebra
coma a onda na crista dos rochedos.
Coiteladas de vida
coiteladas de sal !...

Rabaleira ti es pedra ,eles son carne,
terra e vento ,inmersos no mesmo mar.
Sobre o teu ventre fecundo brincan
enchendo de vida o cesto dos sonhos.

Coiteladas de vida
coiteladas de sal !...

Con sorrisos de escuma mordendo con furia,
sedento de sombras , en doce cantiga,
vestindo de lágrimas un berro amargo,
o mar os arrola ,roubándolles a vida.

Coiteladas de vida
coiteladas de sal!...

NO MAR CRECERÁN SEMPRE ROSAS.

Destes versos tirou unha música Xurxo Souto que interpretou por vez primeira ese día.




Xurxo Gago recitou O Grelle, un poema que naveraría centos de millas  no interior dunha botella para chegar a unha praia de Irlanda, pero iso é outra historia.
 Xurxo Gago:

O GRELLE

Baixo o ceo do atlántico
un pequeno recuncho resgardado
tralos meixóns do Gancho,
O Grelle, co seu areal dourado.
Augas verdes, fitoplacton,
diversidade de fauna e flora
nun mundo máxico mergullado
de centolas e de gorgonias,
de nudibranquios e de esponxas,
somerxido lenzo debuxado
pola natureza benfeitora
nun atraente lugar enfeitizado.
Teno escrito na súa historia,
aqueles tempos de paga e cobra,
do pagadoiro do fielato,
e os consumeiros noutrora,
naqueles tempos do pasado,
mercadorías e manobras
cobradores entregaban robras
e O Grelle teno gravado.
Neste recuncho resgardado
dos ventos recollido
vese un mundo ven pintado
de fortes cores moi vivos.
É O Grelle refuxiado,
na cidade dos sentidos,
na Coruña, cidade barco
a dos futuros soños cumpridos.


Logo, Serafin Mourelle, patron do mar de Irlanda, recitou dos poemas que ainda non se puideron recuperar para incorporar a esta crónica.



Manuel Rivas uniuse ao acto e recitou:

MEU AMOR CONTRABANDISTA

Meu amor anda ás crebas pola beiramar.
Vai preñada de vento,
vai preñada de néboa,
do lóstrego vai,
todo o apaña
apáñao todo
coa luz beatísima do seu vesgo ollar.
O ben que se leva co temporal,
como o amansa,
24 fotogramas por minuto,
a dureza mística,
a luz facinorosa
do seu pestanexar.
E el dálle zapatos sempre do mesmo pé,
o andar dos deuses coxos do mar.
Meu amor enche o ventre
de seixos silábicos,
de runas, de aghoams,
de voces baixas,
pictogramas coprófagos
que crían nos excrementos da lúa.
Meu amor anda ás crebas pola beira da esfera,
nas estradas solitarias,
no ceo dos manequíns
onde rompen as nubes,
nos cemiterios dos pingüíns xigantes
cos seus portafolios de naturezas mortas.
Vai preñada por dentro,
cara dentro,
como unha guía en tempo de éxodo.
Ese ollar delincuente,
ese corpo de contrabandista de seda,
esa voz rouca.
Durmía cos ollos abertos meu amor.
Non sei vivir
sen o rumor do seu vesgo ollar.
Meu amor anda ás crebas na noite.
Apaña os restos aleixados
do ben e do mal,
un cargamento ultramarino de esdrúxulas,
un fardo de cousas septiformes,
o contedor de frascos de potencias da alma.
Veni Sancte Spiritus,
meu amor atopou ao bébedo Xonás.
Meu amor di que Xonás era el o gran peixe.
Xonás preñado de seu,
de abismo.
Meu amor funde os pés na area,
leva no ventre un arfar canso de nai virxe,
un canto de gorxa inuit,
o nome impronunciábel do mesmo temporal.
Meu amor vai parindo de pe
o poema da illa.
Cercada polas ondas,
o corpo aberto,
a ollada fértil,
as mans vesgas
a amasar,
a levedar o tempo petrificado.
Et tui amoris in eis ignem accende
and kindle in them the fire of thy love.
Meu amor enténdese co mar,
ese fillo de puta,
meu amor.



Epílogo: A cea coruñesa. (Cosmoba, rúa do Orzán)


O noso señor Lugrís inventou o que deu en chamar o "menú tradicional coruñés" que de acordo coas testemuñas consistía en:
- Tortilla de longueiróns de Bastiagueiro - Faneca de pilo (de Riazor) - Ternera lardeada con pementos de Betanzos - Sobremesas: canas con limón e canela, papas de arroz á vainilla e queixo de Texeiro. - Viños do Ribeiro, tinto er blanco, e agudelo de Betanzos. - Café e licores. - Farias da fábrica de tabacos da  Coruña

Ante as imposibilidades física (moitos dos produtos xa non existen nin os nosos estómagos serían quen de soportar a inxente cantidade de comida) de reproducir a mítica cea coruñesa que argallou Lugrís, Xurxo Souto encargou aos do Cosmoba unha cea mariñeira digna do noso señor Urbano Lugrís.



Como proba os dous platos principais:





O postre foi unha contundente larpeira cuberta de chiculate.

Comida, viño, música e ledicia... Que mellor xeito de celebrar a obra de Urbano Lugrís?







E -como di o noso capitán (Xurxo Souto)- para rematar... Que continúe!



Medre o mar!

Coiteladas de vida! Coiteladas de sal!

Lugrís

Lugrís